توضیحات
صنعت دامپروری مدرن سیستم پرورش متراكم(intensive)، حیوانات اهلی را در معرض بیماریهای ویروسی متعددی قرار میدهد كه باعث افزایش مرگ و میر، كاهش تولید و سوددهی كمتر میگردد. ضدعفونی كنندهها میتوانند این خطرها را به حداقل رسانده وازرشدمیكروارگانیسمهای بیماریزاجلوگیری نمایند.
شركت EWABO آلمان تولیدكننده ضدعفونی آلدكول03 با فرمولی بسیار فعال و اختصاصی، حاوی فرمالدئید،گلوتارآلدئید ونسل چهارم تركیبات چهارتایی آمونیم میباشد.این گروه از تركیبات چهارتایی آمونیم به لحاظ دارابودن قابلیت میكروبكشی بالا و افزایش مقاومت در برابر بار پروتئینی و سختی آب بر سایر تركیبات آمونیم ارجحیت دارند.
آلدكول03 تركیبی از چندین ماده میكروب كش بوده و بنابراین نسبت به ضدعفونی كنندههای تك فرمولی اثربخشی بهتری از خود نشان میدهد. این اجزا در كنار هم با اثرات سینرژیستیك قادرند به خوبی ویروسهای بدون پوشش بخصوص ویروس گامبورو را از بین ببرند.
آخرین تحقیقات علمی نشانمیدهد مواد ضدعفونی كننده فنلی و یدوفور قادر به از بین بردن ویروس گامبورو نیستند.
در موارد بروز گامبورو در گله نیز با توجه به اثرات مناسب آلدكول 03 جهت از بین بردن ویروس گامبورو می توان با غلظت 0.25 درصد (1 لیتر آلدكول در 400 لیتر آب) و با استفاده از دستگاه بخور در فضای سالن برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، گله را 2 بار در روز بخور دهید.
آلدكول03 علیه طیف وسیعی از میكروارگانیسمهای بیماریزا فعال بوده و در بیش از 30 كشور دنیا به ثبت رسیده است.
آلدكول03 دارای خواص كلی زیر است:
- خاصیت میكروب كشی قوی
- تركیب بیوسیدی وسیع الطیف (ضد میكروبها و ویروسها)
- فعال در حضور مواد آلی
- غیر مخرب، غیر خورنده
- PH خنثی در فرم رقیق شده
- طولانی اثر
- قابلیت نفوذ بالا
- قابلیت تجزیه زیستی آلدكول بالای 80 درصد میباشد كه این ویژگی نظر متخصصین و صاحب نظران زیست محیطی كشورهای اروپایی را به خود جلب نموده است.
حساسیت ارگانیسمهای مختلف به آلدكول 03:
1- مایكوپلاسما (Mycoplasma) : به شدت حساس
2- باكتریهای گرم مثبت (Gram +) : به شدت حساس
3- باكتریهای گرم منفی (Gram -) : به شدت حساس
4- پزودوموناس (Pseudomonas) : به شدت حساس
5- ریكتزیا (Rikettsiae) : حساس
6- ویروسهای پوشش دار : به شدت حساس
7- ویروسهای بدون پوشش: به شدت حساس
8- كلامیدیا (Chlamydia) : حساس
9- اسپور قارچها (Fungal Spores) : حساس
10- باكتریهای اسید فاست : حساس
11- اسپور باكتریها (Bacterial Spores) : حساس
12- كوكسیدیا (Coccidia) : كمی حساس
غلظت وطیف اثر میکروبی به تفکیک ارگانیسم:
توضیح | غلظت توصیه شده | مدت تماس |
1-اثر باكتری كشی در شرایط بحرانی | 0.5 درصد | 2 ساعت |
2-اثر باكتری كشی
(در موارد پیشگیری معمولی) |
0.25 درصد | 2 ساعت |
0.5 درصد | 1 ساعت | |
3-اثر قارچ كشی | 0.5 درصد | 2 ساعت |
4-اثر ویروس كشی | 0.5 درصد | 3 ساعت |
مقایسه اثر ضدعفونی كننده های مختلف در دامپروری:
خصوصیت | آلدكول | تركیبات كریزولی و فنلی | تركیبات 4تایی آمونیم | تركیبات پراكسیژنه |
موثر بر باكتریهای گرم مثبت | + | + | + | + |
موثر بر باكتریهای گرم منفی | + | + | ± | + |
موثر بر ویروسهای غشا دار | + | ± | ± | + |
موثر بر ویروسهای بدون غشا | + | ± | – | ± |
حفظ ضدعفونی كنندگی در حضورموادآلی | + | + | – | – |
موثر بر اسپور قارچها و باكتریها | + | ± | فقط قارچها | ± |
موثر بر قارچها | + | + | ± | + |
فعالیت طولانی اثر | + | + | ± | – |
قابلیت نفوذ كنندگی | + | ± | ± | – |
خاصیت غیرخورندگی | + | – | + | – |
فعال در آب سخت | + | + | – | – |
قابلیت تجزیه زیستی | + | – | ± | + |
امروزه تقریباً بطور دائم با گزارشاتی از شیوع بیماری گامبورو حاد در بسیاری از كشورهای دنیا مواجه هستیم. بیماری گامبورو خسارات اقتصادی بسیاری برای صنعت طیور به همراه دارد. جهت كنترل بیماری و جلوگیری از انتشار ویروس گامبورو دو روش متفاوت پیشنهاد شدهاست:
1- اجرای برنامه ضدعفونی در سطح وسیع بدون استفاده از واكسن زنده همراه با رعایت كلیه استانداردهای مربوط به بهداشت محیط
2- اجرای برنامه ضدعفونی در سطح وسیع همراه با برنامه واكسیناسیون با استفاده از واكسن زنده
بااجرای برنامه واكسیناسیون درگلههای مادرمیتوان ایمنی نسبتاً مناسبی درگله وجوجه های تولیدی آن ایجاد نمود وبا استفاده از برنامه ریزی و كاربرد مواد ضدعفونی مناسب (كه به طور مؤثری قادر به از بین بردن ویروس گامبورو باشند) به راحتی این بیماری قابل كنترل خواهد بود.
الف) برنامه ضدعفونی در برابر بیماری بورس عفونی ( بیماری گامبورو ) در مناطق آلوده:
تحقیقات نشان میدهد كه ویروس گامبورو قادر است فعالیت خود را برای مدت طولانی در سالن وبستر حفظ نماید . بنابراین با ورود گله جدید به سالن حتی قبل از تعیین زمان واكسیناسیون، جوجهها در چالش با ویروس حاد ناشی از گله قبلی قرار خواهند گرفت. بنابراین انتخاب و مصرف ماده ضدعفونی مناسب به منظور از بین بردن ویروس و جلوگیری از انتشار بیماری و كاهش شدت بیماری به كمترین سطح امری كاملاً ضروری است .
در اروپا مصرف آلدكول03 جهت كنترل بیماری تحت شرایط فارم با موفقیت بسیاری همراه بوده است.
جهت اجرای برنامه كنترل بیماری اقدامات زیر ضروری است :
1-تمیز كردن سالن:
قبل از شستشو و ضدعفونی كردن سالن ابتدا كلیه وسایل را از سالن خارج نموده و سپس بستر موجود در سالن باید تخلیه شده و در نقطه مناسبی خارج از سالن جمع آوری شود.
توصیه می شود در روزهای بارانی روی كود جمع آوری شده كاملاً پوشانده شود تا از پخش شدن آن در محیط اطراف جلوگیری شود.
2-شستشوی كامل:
– ابتدا كلیه سطوح اعم ازكف سالن، دیوارها ، سقف و وسایل ثابت سالن و غیره رابا مخلوطیازآب ویك ماده شوینده محلول درآب كاملاًخیس نمایید.
– محلول تحت فشار پایین یا به صورت كف به روی سطوح پاشیده شود.
– پس از 60 دقیقه سطوح را به خوبی بشویید. در این مرحله نباید اجازه داد تا سطوح مذكورخشك شوند.
– سپس با وسایل مخصوص و با فشار بسیار بالا كلیه سطوح را به روش اسپری با فشار شسته و تخلیه كنید.
– فشار دستگاه باید بین 80-50 بار باشد.
– جریان آب باید حدود1200 لیتر در ساعت در نظر گرفته شود .
– زاویه پاشش حدود 25 درجه در نظر گرفته شود.
– فاصله دستگاه اسپری تا سطوح مورد نظر بیش از 25 سانتی متر نباشد.
– مطمئن شوید كلیه وسایل قبل از استقرار مجدد كاملاً تمیز شده باشد.
– مزایای این روش:
1- مصرف آب كمتر
2- ضدعفونی مؤثرتر
3-ضدعفونی كردن مطلوب:
– از تمیز بودن كلیه سطوح مطمئن شوید.
– سپس كلیه سطوح سالن را با آلدكول 0.25 تا 0.5 درصد (رقت 1/400 تا 1/200) ضدعفونی نمایید.
– ضدعفونی باید تحت فشار انجام گیرد.برای این منظور باید از كپسولهای فشار و وسایل مخصوص استفاده شود.
– مقدارمصرف وسرعت پاشش باید درحد300 میلیلیتردر متر مربع باشد.
– همچنین كلیه وسایل قبل از ورود و نصب مجدد به سالن نیز باید با محلول 1-0.5 درصد آلدكول ضدعفونی شوند.
4-ضد عفونی به روش مه پاشی:
توصیه می شود قبل از ورود گله جدید به سالن ، فضای سالن و وسایل مجدداً با استفاده از اسپری آلدكول ضدعفونی شوند. برای این منظور توصیه میشود 1 لیتر محلول آلدكول با 1 لیتر آب مخلوط شده كه این مقدار برای ضدعفونی كردن 1000 متر مكعب فضای سالن كافی است.
ب)برنامه ضدعفونیجهتپیشگیریازبیماریدرهنگامحضورگلهدرسالن:
ویروس گامبورو میتواند توسط كارگران، وسایط نقلیه و سایر وسایل و ابزار آلات از مناطق آلوده به مناطق عاری از بیماری انتقال یابد.بنابراین توصیه میشود حتماً از یك ماده ضدعفونی كننده مؤثر استفاده شود.
1-كلیه جوجه های درگیرو لاشه های درون سالن باید هرچه سریعتر از درون سالن خارج شده و به روش صحیح دفن شوند.
2- با استفاده از دستگاه مه پاش به آرامی محلول آلدكول با غلظت 1 لیتر در 400 لیتر آب به روی گله اسپری شود.
توصیه میشود در هنگام بروز بیماری دو بار در روز این عمل انجام گیرد.این اقدام از بروز عفونتهای ثانویه جلوگیری نموده و از شدت بیماری گامبورو نیز به طور چشمگیری میكاهد.
ج)ضدعفونی محیطی(منطقهای):
همانطور كه پیشتر عنوان گردید ویروس گامبورو قادر است توسط كارگران ، وسایل نقلیه و كلیه مواد از منطقه آلوده به سایر مناطق پاك انتقال یابد. تنها اجرا نمودن برنامه های مؤثر پیشگیری می تواند خطر بروز عفونت را كاهش دهد.
در این خصوص توصیه های زیر پیشنهاد میگردد:
1- از ورود افراد متفرقه به درون سالنها جلوگیری نمایید.
2- محلولضدعفونیكنندهآلدكولبایدپسازتعویضلباسكلیهافرادیكه وارد سالن میشوند و پوشیدن لباسهای مخصوص (شامل لباسیكسره،چكمه مخصوص و…) درسالن استفاده شود. همچنین باید مطمئن شد افراد قبل ازورودبه سالن دستهایخود را شسته و ضدعفونی نموده باشند.
3- از ورود وسایل متفرقه به درون مزرعه جلوگیری به عمل آورید. قبل از ورود وسایل نقلیه نیز به درون مزرعه چرخهای آنها باید كاملاً شسته و ضدعفونی شوند.
4- قبل از ورود هروسیله به درون سالن باید كاملاً آن را ضدعفونی نمود.
5- در محل درب ورودی سالن از تشت ضدعفونی استفاده نمایید. برای این منظور میتوان از آلدكول با رقت های توصیه شده استفاده نمود.
مقدار مصرف:
1-جهت ضدعفونی در شرایط معمولی برای پیشگیری 0.25 درصد (1 لیتر آلدكول 03 در 400 لیتر آب)
2-جهت ضدعفونی در شرایط بحرانی و بروز بیماری 0.5 درصد(1 لیتر آلدكول 03 در 200 لیتر آب)
آلدكول 03 را میتوان برای ضدعفونی نمودن تمامی سطوح نظیر كف سالنها، دیوارها، وسائل حمل و نقل و غیره، در تمامی اماكن زیر به كار برد:
سالنهای مرغداری، باكس پرورش گوساله، گاوداریها، مراكز تحقیقاتی دامپزشكی و آزمایشگاهها، مراكز تلقیح مصنوعی، كشتارگاههای دام و طیور، كارخانجات جوجه كشی و … .
آلدكول 03 را میتوان به طرق زیر مصرف نمود:
اسپری روی سطوح، شستشوی سطوح با دستگاههای فشار قوی، استفاده از كپسولهای كف، مه پاشی.
آلدكول 03 موثر برویروسهای بدون پوشش و پوششدار:
گروه ویروسها |
بیماریها و گونه های ویروسی مهم |
حیوانات حساس |
Picorna
|
تب برفكی
رینو ویروس انسفالومیلیت طیور هپاتیت ویروسی اردك |
نشخواركنندگان
گاو، انسان طیور اردك |
Reo | رئو ویروسها
روتا ویروسها |
پستانداران، طیور
پستانداران |
Parvo | پارو ویروس
هپاتیت پارو ویروسی |
سگ، گاو ، انسان
غاز |
Papova | پاپیلوما ویروسها | پستانداران |
Adeno | آدنو ویروسها | پستانداران ، طیور |
Birna | گامبورو | طیور |
Flavi | بیماری مخاطی(MD,BVD)
انسفالیتهای Tick-borne |
گاو
نشخواركنندگان |
Toga | انسفالومیلیت اَسبی | اَسب |
Orthomyxo | آنفلوانزا | پستانداران، طیور |
Paramyxo | پارا آنفلوانزا
نیوكاسل ویروسهای سنسیشیال تنفسی طاعون گاوی |
پستانداران
طیور پستانداران گاو |
Rhabdo | هاری
استوماتیت وزیكولار |
پستانداران
اَسب، گاو |
Retro | لكوز
كمخونی عفونی اَسب |
پستانداران، طیور
اَسب |
Corona | انتریت كرونا ویروسی
برونشیت عفونی |
پستانداران
طیور |
Herpes | IBR-IPV
بیماری هرپس ویروسی اَسب لارینگو تراكیت عفونی(ILT) مارك |
گاو
اَسب طیور طیور |
Pox | آبله
میكسومای عفونی زخم دهان |
پستانداران، طیور
خرگوش گاو ، گوسفند |
Borna | برنا ویروسها | اَسب ، گوسفند |
علیرغم تلاش گستردهای كه بشر تا كنون برای از بین بردن میكروارگانیسم های بیماریزا داشته تنها توانسته است تعداد اندكی از آنها را ریشه كن سازد . این نكته به تنهایی میرساند كه عوامل بیماریزا قادرند بقاء خود را در طبیعت حفظ نموده و در طبیعت جاودانه شوند لیكن زنده ماندن آنها به فاكتورهای متعددی از جمله توانایی خروج از بدن حیوان آلوده در زمان حیات و یا بعد از مرگ آن ، توانایی حفظ حیات در محیط خارج از بدن ، دارا بودن قابلیت سرایت به بدن حیوان حساس و توانایی كلونیزه شدن و تولید بیماری در میزبان دیگر بستگی دارد. حیوانات آلوده میكروارگانیسمهای بیماریزا را دفع نموده و محیط اطراف خود را آلوده میكنند . در واقع این اولین و حیاتیترین مرحله در چرخه ماندگاری این عوامل در محیط محسوب میشود ، بنابراین از زمانیكه بشر به دخالت این عوامل در بروز بیماریها پی برده همواره در تكاپوی پیدا نمودن راههای پیشگیری و كنترل آنها نیز بوده است.
راههای پیشگیری و كنترل بیماریهای عفونی :
1- ایمن نمودن حیوانات حساس از طریق واكسیناسیون و یا استفاده از آنتی بیوتیكها به منظور پیشگیری از وقوع بیماری و یا درمان بیماری ایجاد شده
2- متوقف نمودن راههای انتقال بیماری از طریق:
– تمیز نمودن كامل ساختمانها و محلهای نگهداری حیوانات قبل از ورود آنها
– فراهم نمودن هوای تمیز و تهویه مطبوع
– از بین بردن ناقلین بیماریها مثل پرندگان ، حشرات، جوندگان و سگها
– خارج نمودن مناسب کود و سایر فضولات خارجی و لاشه حیوانات بویژه اگر در اثر یك بیماری عفونی مرده باشند.
– فراهم نمودن آب و غذای سالم
تا كنون راههای زیادی برای دستیابی به این اهداف مورد استفاده قرار گرفته است ولی در این بین ضدعفونی كنندهها نقش بسزایی ایفا میكنند . البته باید توجه داشت كه اگر این مواد به تنهایی به كار گرفته شوند اثر مناسبی از خود نشان نخواهند داد لذا برای دستیابی به حداكثر اثرات ضدعفونی كنندگی باید محیط را كاملاً از حضور باقیمانده های خوراك ، آشغال و فضولات دامی عاری نمود . حرارت و سایر عوامل فیزیكی نظیر بخار هم جزء ضدعفونی كنندهها محسوب میشوند اما در صنعت دامپزشكی تركیبات شیمیایی عمدهترین و گستردهترین ابزار ضدعفونی محسوب میشوند. واژه Disinfection به معنای تخریب و از بین بردن میكروارگانیسم های بیماریزا بر روی اشیای بی جان است زیرا اكثر ضدعفونی كنندهها برای بافتهای زنده مضر و مخرب هستند . درواقع ضدعفونی كردن به معنای كاهش بار میكروبی بوسیله روشهای شیمیایی و فیزیكی و تبدیل نمودن میكروارگانیسم های بیماریزا به میكروارگانیسم های بیخطر از طریق تغییر ساختار یا متابولیسم آنها میباشد. واژه های Virucide, Fungicide, sporicide ،Mycobactericide ،Bactericide به ترتیب به معنی تركیبات كشنده باكتری ، مایكوباكتریوم، اسپور، قارچ و ویروس هستند .پسوند Stasis یا static تنها به معنی ممانعت كننده و متوقف كننده رشد میكروارگانیسم است و اثر كشندگی را نشان نمیدهد.
امروزه انواع ضد عفونیكنندههای شیمیایی در بازار عرضه میشوند بعضی از این ضدعفونی كنندهها تك فرمولی بوده و تنها حاوی یك ماده شیمیایی فعال هستند در حالی كه برخی دیگر تركیبی از چند ماده ضدعفونیكننده هستند كه بصورت سنیرژیستیك قادرند بر طیف وسیعتری از میكروارگانیسم ها تاثیر گذارند.
ضدعفونی كننده آلدكول نیز جزء ضدعفونی كنندههای تركیبی بود و حاوی آلدئیدها و كاتیونهای بیوسیدی (ضدمیكروبها و ویروسها) است.
آلدئید ها:
در بین تركیبات آلدئیدی دو تركیب گلوتارآلدئید و فرمالدئید از حیث دارا بودن خواص ضدعفونی كنندگی دارای اهمیت قابل ملاحظهای هستند . البته بر روی سایر تركیبات آلدئیدی هم مطالعاتی انجام گردیده و مشخص شده است كه آنها نیز دارای خواص ضدمیكروبی هستند.
گلوتارآلدئید Glutaraldehyde یا Pentanedial یك دی آلدئید 5 كربنه با فرمول G5H8O2 و وزن مولكولی 100 میباشد . این ماده دارای اشكال منومر ، دایمر ، ترایمر و پلیمر است اما شكل فعال این تركیب فرم منو مریك آن است . خاصیت ضدمیكروبی گلوتارآلدئید به طور قابل توجهی به pH بستگی دارد و در pH قلیائی نسبت به pH اسیدی فعالتر است . گلوتارآلدئید برای باكتریها و اسپور آنها، میسیلیوم و اسپور قارچها و انواع مختلف ویروسها است . این تركیب به شدت راكتیو بوده و با افزایش pH این واكنشها هم افزایش مییابند اما علیرغم واكنش پذیری بالای گلوتارآلدئید، مواد آلی تاثیر كمی بر فعالیت ضدمیكروبی آن دارند. در پزشكی از گلوتارآلدئید برای ضدعفونی و استرلیزاسیون انواع تجهیزات اندوسكوپی بویژه سیستوسكوپ و تجهیزات بیهوشی كه در اثر استرلیزاسیون حرارتی آسیب میبینند استفاده میشود . در دامپزشكی نیز برای ضدعفونیكردن ابزار و وسایل و ساختمانها از آن استفاده میشود. خاصیت ضدمیكروبی گلوتارآلدئید مربوط به تاثیر دو گروه آلدئیدی آن بر سطح سلولهای باكتری است . مطالعات زیادی نشان داده است كه گروهای آلدئیدی این تركیب به طور محكمی به لایه های خارجی سلولی متصل میشوند و به خاطر همین واكنش در ساختار خارجی سلول سنتز DNA،RNA و پروتئین مهار میگردد. درخصوص واكنش گلوتارآلدئید با اسپور باكتریها مطالعات نشان داده شده است كه محلول اسیدی این تركیب تنها میتواند در سطح اسپورها تغییر ایجاد كند و در سطح نیز باقی بماند در حالیكه محلول قلیائی آن میتواند دیواره اسپور را سوراخ نماید بنابراین فعال كنندههای قلیایی میتوانند سوراخ شدن جدار اسپور و واكنش گلوتار آلدئید با تركیبات قشر یا هسته اسپورها را تسریع و تسهیل نماید . اصلی ترین تركیب تشكیل دهنده دیواره بسیاری از قارچها ومخمرها كیتین است كه شبیه پپتید گلایكان دیواره باكتریهاست، بنابراین محل واكنش گلوتارآلدئید همین ناحیه میباشد . در ویروسها هدفهای اصلی گلوتارآلدئید اسیدهای نوكلئیك ،پروتئینها و تركیبات غشایی هستند . از آنجاییكه واكنش گلوتارآلدئید با پروتئینها به اثبات رسیده است بنابراین به نظر میرسد كه پروتئین های كپسید ویروس یا آنزیمهای اختصاصی ویروسی محلهای اولیه واكنش گلوتارآلدئید باشند.
فرمالدئید یا METHANAL گازی است با بوی تند و بدون رنگ كه در آب و الكل به خوبی حل میشود و در هر دو حالت محلول یا گازی ماده ضدعفونیكننده موثری است . فرمالدئید در شكل گازی خود علیه باكتریها ، قارچها ، هاگها و بسیاری از ویروسها موثر است اما خاصیت اسپوروسیدی آن از گلوتارآلدئید كمتر است . فرمالدئید همانند عوامل آلكیله كننده عمل نموده و پروتئین ها و اسیدهای نوكلئیك را با گروهای هیدروكسی متیل استخلاف میكند. فرمالدئید برخی از ویروسها را بدون تغییر خواص پادگنی اختصاصی از بین برده و غیرفعال میكند و از این نظر در تهیه واكسنهای غیرفعال ویروسی مورد مصرف دارد. این ماده همچنین توكسینها را با حفظ خاصیت پادگنی غیرفعال مینماید و سرانجام توكسویئد بدست میآید. از فرم گازی این ماده برای ضدعفونی نمودن تخم مرغ در سالنهای جوجه كشی استفاده میشود. فرمالدئید به سرعت در محیط تخریب میشود و در محیط و غذا تجمع نمییابد. درخصوص سرطانزایی این تركیب باید در نظر داشت كه عوامل متعددی بر بروز این روند موثرند از جمله این عوامل میتوان به غلظت فرمالدئید، میزان مصرف، ابعاد اتاق ، نحوه تهویه ، مدت زمان در معرض قرارگیری و نحوه كاربرد آن اشاره نمود. رقت نهایی فرمالدئید در محلول ضدعفونی رقیق شده مثلاً 1/200 و 1/400 از جمله فاكتورهای كاهش دهنده غلظت فرمالدئید است . از سوی دیگر با توجه به اینكه فرمالدئید یك ماده بسیار فعال است مقدار قابل توجهی از آن در مواجهه با بار میكروبی و ناخالصیهای موجود در محیط و یا توسط اكسیداسیون و تبدیل شدن به اسید فرمیك در محیط غیرفعال میشود و تنها مقدار اندكی از آن تبخیر شده و وارد فضا میگردد . براساس آزمایشات انجام شده برروی آلدكول قابلیت تجزیه زیستی آن بالای 80 درصد برآورد شده كه این ویژگی نظر متخصصین و صاحب نظران زیست محیطی كشورهای اروپایی را به خود جلب نموده است . همچنین بر اساس مطالعات انجام شده برای اینكه فرمالدئید بتواند در یك فرد سرطان ایجاد كند او باید زمان طولانی در حدود دوره زندگیش در معرض این تركیب قرار گیرد درحالیكه زمان مصرف آلدكول كوتاه بوده و از سوی دیگر دائمی هم نیست.
به طور كلی هرگز نباید فراموش كرد كه استفاده هر تركیب شیمیایی بدون رعایت اصول ایمنی و توصیههای شركتهای تولید كننده میتواند باعث بروز انواع مشكلات و بیماریها و حتی سرطان شود. بنابراین رعایت كلیه اصول ایمنی از جمله پوشیدن لباس مناسب و استفاده از ماسك میتواند از بروز چنین مواردی جلوگیری نماید.
تركیبات چهارتایی آمونیوم :
اگر چه هنوز گستره فعالیت تركیبات چهارتایی آمونیوم به طور جزئی و كامل مشخص نشده است ولی مصادیقی از وجود خاصیت ضدمیكروبی انواع كاتیونیك این تركیبات وجود دارد. در اینجا یاد آور میگردد كه این تركیبات جزء سورفاكتانتها محسوب شده و در ساختار مولكول خود واجد دو ناحیه آبدوست (قطبی) و آبگریز(غیرقطبی) هستند و بسته به شارژ الكتریكی یا یونیزه بودن گروه آبدوست به گروهای آنیونیك ،كاتیونیك ، غیر یونی و آمفولیتیك (آمفوتریك) تقسیم میشوند. رایجترین سورفاكتانتهای كاتیونیك تركیبات چهارتایی آمونیوم (QACs) هستند. QACها كشش سطحی را كاهش داده و جذب سطوح دارای بارالكتریكی منفی از جمله میكروارگانیسم ها میشوند. QACها پروتئینهای باكتریایی و قارچی را دناتوره كرده، بر روی واكنشهای متابولیك سلولی تاثیر میگذارند و باعث نشست مواد و تركیبات حیاتی سلول به بیرون و در نهایت مرگ سلولی میشوند . QACها به انواع زیر تقسیم میشوند:
– نسل اول : Benzalkonium chloride ها (مثل بنزاكلونیوم كلراید) نسل اول QACها حداقل فعالیت نسبی باكتریسیدی را دارد و به عنوان نگهدارنده (Preservative) مورد استفاده قرار میگیرد.
– نسل دوم : بنزاكلونیوم كلرایدهای دارای گروهای استخلافی مثل آلكیل دی متیل بنزیل آمونیوم كلراید. جانشین شدن هیدروژن حلقه آروماتیك با گروههای كلرین، متیل و یا اتیل باعث تولید QACهایی با قدرت باكتریوسیدی بالا میشود .
– نسل سوم : QAC های دوتایی مثل مخلوط مساوی از آلكیل دی متیل بنزیل آمونیوم كلراید و آلكیل دی متیل اتیل بنزیل آمونیوم كلراید. این مخلوط با دارا بودن دو QAC اختصاصی باعث افزایش فعالیت باكتریسیدی ،در افزایش قدرت شویندگی و افزایش بیخطری برای مصرف كننده (سمیت بالنسبه كمتر) میشود.
– نسل چهارم : QAC های دوقلو یا دارای دو زنجیره دی الكیل متیل آمین مثل دی دسیل دی متیل آمونیوم كلراید یا دیوكتیل دی متیل آمونیوم كلراید. این گروه از QACها از لحاظ خاصیت جرمیسیدی كف كنندگی پایین و افزایش مقاومت در برابر بار پروتیئنی و سختی آب بر سایر انواع QAC ها ارجحیت دارند.
– نسل پنجم : مخلوطی از QAC های نسل چهارم و دوم مثلاً دی دسیل دی متیل آمونیوم كلراید به همراه آلكیل دیمتیل بنزیل آمونیوم كلراید هستند. نسل پنجم QAC ها خاصیت جرمی سیدی دارند و در هر شرایطی میتوانند علیه اجرام میكروبی تاثیر گذار باشند. درضمن این دسته از QAC ها برای مصرفكننده هم بیخطر هستند . سایر تركیبات موجود در یك ضدعفونیكننده كه فاقد خاصیت جرمی سیدی هستند نیز روی بازده و عملكرد آن موثرند . QACها به شدت به آب سخت حساسند و معمولاً در این شرایط باید یك تركیب شلاته كننده نیز در فرمولاسیون ضدعفونیكننده به كار رود . سورفاكتانتها یكی از مهمترین تركیبات موجود در ضدعفونیكنندهها هستند . این تركیبات به منظور مرطوب نمودن یكنواخت سطوح و افزایش خاصیت شویندگی به كار میروند . معمولا ً برای افزایش قابلیت فعالیت در آبهای سخت تركیبات شلاته كنندهای مثل EDTA به فرمولاسیون ضدعفونیكنندهها افزوده میشوند. همچنین خود این تركیبات نیز شلاته كردن كلسیم و منیزیوم در داخل ارگانیسم خاصیت ضدمیكروبی ضدعفونی كنندهها را افزایش میدهند.